काठमाडाैँ । सङ्घीयता पछिको दोस्रो स्थानीय तहको दोस्रो कार्यकालको एक वर्ष पुरा भएको छ । एक वर्षमा स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिले के कस्ता काम सम्पन्न गरे ।

स्थानीय सरकारबाट जनताले के कस्ता सुविधा पाए ? जनप्रतिनिधिले चुनावको समयमा जनतासँग गरेका बाचा के कति पुरा गरे । यस्तै विषयवस्तुमा केन्द्रित रहेर देशमा सङ्घीयतासङगै जन्मीएकाे कान्छाे जिल्ला रुकुम पूर्व सिस्ने गाँउ पालिका वडा न‌ ८ का वडाध्यक्ष गाेपाल पुनसँग गरिएको कुराकानी:

तपाँइ निर्वाचित भएर आएको एकवर्ष भयो, अहिलेसम्म वडामा तपाईँले गरेका कामका उपलब्धि के के हुन् ?

हामी निर्वाचित भैसकेपछि मुख्यतः तीनवटा कुरालाई प्राथमिकतामा राखेका थियौँ । पहिलो आर्थिक वर्षमा खानेपानीलाई मध्येनजर गरेर काम गरिउँ । अव दोस्रो वर्षमा विशेषगरि शिक्षालाई जोड दिएका छौँ । वडामा विनियोजित बजेटको आधारमा काम गर्ने हो ।

पहिलो वर्ष लगभग ५० प्रतिशत खानेपानीमा बजेट विनियोजित गरेका थियौँ । वडास्तरबाट निर्माण गर्न सकिने खानेपानीका योजनाहरुलाई महत्व दिएर काम गर्यौं । दोस्रो आर्थिक वर्षमा शिक्षा क्षेत्रलाई विशेष जोड दिएका छौँ । जस्तै विद्यालयका भौतिक संरचना सुधार तथा निर्माण, विद्यालयमा शैक्षिक सामग्रीको व्यवस्थापनलगायतका काममा केन्द्रित रहेर शिक्षा क्षेत्रमा करिव ४० प्रतिशत बजेट विनियोजन गरेका छौँ ।

र, हाम्रो पाँच वर्षे कार्यकालमा अव विशेष गरी शिक्षा र सडक स्तरोन्नतीलाई प्राथमिकतामा राखेर अघि बढ्ने योजना छ ।
खानेपानीको सन्दर्भमा वडा तहबाट सम्भव हुने वडाको तर्फबाट गर्ने र बाँकी खानेपानीका ठूला आयोजनाहरु जिल्ला खानेपानीसँग समन्वय गरेर अघि बढाएका छौँ । हाम्रो वडामा स्रोतको मुहान प्रशस्तै भएकाले खानेपानीको अभाव छैन । मुलतः खानेपानी स्रोतको संरक्षण र व्यवस्थापन वडा तहबाटै गरेका छौँ ।
चुनावको बेला जनतासामु के के गर्छु भन्ने प्रतिबद्धता गर्नु भएको थियो ?

निर्वाचनमा जादैगर्दा हामीले सम्भव नहुने ठूला आश्वासन दिने,भ्रम सिर्जना गर्नेलगायतका काम गरेनौं र हामी सचेत युवाबाट त्यस्तो हुनु पनि हँुदैन । किन कि हिजोदेखि हामी जनताको माझ थियौँ, वडा स्तरको बजेटबाट विकास निर्माणका सम्भव हुन्छ र के गर्न सकिन्छ भन्ने कुरामा जानकार थियौँ । विकासको मूल आधार शिक्षा हो, त्यसैले शिक्षालाई पहिलो प्राथामिकतामा राखेका थियौँ ।
मैले शिक्षाको विकासको लागि मेरो व्यक्तिगतरुपमा वडाध्यक्षको हैसियतमा पाउने सुविधा शिक्षा क्षेत्रको विकासका लागि, शैक्षिक विकासका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरु अघि बढाएको छु ।
हाम्रो पार्टीको तर्फबाट प्रस्तुत गरेका प्रतिवद्दता पहिलो वर्ष खानेपानी, दोस्रो र तेस्रो वर्ष शिक्षा, स्वास्थ्य र खानेपानी जोड दिने भन्ने थियो । निर्वाचित भएपछि एक आर्थिक बर्ष सकिएर दोस्रो कार्यकाल चलिरहँदा जनतालाई महसुस हुने गरी सेवाप्रवाह र विकासका कार्यक्रममा डेलिभर गरेका छौँ भन्ने लाग्छ ।

जनतासामु गरेका बाचा पूरा गर्नका लागि तपाईँका योजनाहरू के के छन ?

यतिबेला देश आर्थिक संकटमा छ । गत आर्थिक वर्षमा वजेटको आकार पनि ठूलो थियो । अहिले बजेटको आकार पनि घटेर आएको छ । यो अवस्थामा जनताको जीवनसँग प्रत्येक्ष सरोकार राख्ने वडाको वजेटबाट सम्बोधन हुने कार्यक्रमलाई सुक्ष्म ढंगबाट केलाएर अघि बढ्ने योजना अघि सारेका छौँ ।
ठूलो वजेटका योजनाहरुको सन्दर्भमा प्रदेश सरकार र केन्द्र सरकारसँग समन्वय गरेर अघि बढाउने त छँदै छ । यति भन्दै गर्दा हाम्रो प्रक्रियाहरुमा केही असहजता एवं त्रुटी छन् । त्यसका बावजुद पनि हामी अघि बढ्नु छ ।
सम्भवतः अर्को आर्थिक वर्षमा देश आर्थिक संकटबाट पार लागोस् । शिक्षा क्षेत्रको विकासका लागि पनि केन्द्र र प्रदेश सरकारसँग समन्वय गरेर अघि बढ्ने योजनामा छौँ ।

युवा वडाध्यक्ष हुनुहुन्छ, आफू भन्दा ठूलो उमेर र अनुभवी समकक्षी तथा अन्यले हेर्ने दृष्टिकोण कस्तो पाउनु भयो ?

सबै पार्टीभित्र एक किसिमको पुरानो पिँढीले नयाँ पिँढीलाई विस्थापित गर्ने प्रचलन विद्यमान छ । यस्तो अवस्था भएता पनि राजनीति गर्ने मान्छे, राजनीति बुझेको मान्छेले हामी नभए हाम्रो भन्ने संस्कारले मान्छे हाम्रो पार्टीमा पनि हुनुहुन्छ ।

हाम्रो पार्टी नेकपा माओवादी केन्द्रले स्थानीय सरकार सञ्चालनमा पूर्णरुपमा सहयोग गरिरहेको छ । हाम्रो पार्टीको मूल निती यतिबेला जसरी हुन्छ जनतालाई सेवा प्रवाहमा प्रभावकारिताका साथ अघि बढ्ने भन्ने छ । विधि र पद्दतीमा रहेर हामी स्थानीय जनप्रतिनिधि पार्टीको नीतिअनुरुप जनताले महसुस हुने गरी सेवा गर्न प्र्रतिवद्ध छौँ ।
युवा वडाध्यक्ष हुनुको नाताले के नयाँ काम गर्नुभयो ? सबै अन्यको जस्तै भयो भने त युवा हुनु र नहुनुको औचित्य के रह्यो र ?

सामान्यतः हामीले वडा पालिका तहबाट गर्ने प्रचलित कानुनबमोजिम गर्ने अधिकार त एउटै हुन् । तर पनि युवा पिँढीका व्यक्ति नेतृत्वमा आउँदै गर्दा सार्वजनिक सेवा प्रवाहलगायतका विशषमा केही नयाँ गर्न अवश्य नै सकिन्छ । यद्यपि मैले गरँ,े हिजोकाले गरेन भन्न खोजेको होइन । २१ औँ शताव्दीको विज्ञान प्रविधिसँग अपडटेड हुँदै जो कोही आउँदा सेवा प्रवाहलाई प्रविधिमैत्री बनाउने र सार्वजनिक सेवा प्रवाह सहज तथा छिटोछरितो गर्न अवश्य सकिन्छ ।
युवा हुनु र नहुनुमा जनतामा सेवा प्रवाह गर्ने सन्दर्भमा सबै कुरा वडा कार्यालयसँग मात्र सम्वन्धित हुँदैन । विभिन्न संघसंस्था, संघ र प्रदेश सरकारसँग समन्वय गर्ने कुरामा हाम्रो वडाको तर्फबाट सशक्त भूमिका निर्वाह गरेको छु ।

हाम्रो वडामा हुने विभिन्न समस्यालाई लिएर सबै तहका सम्वन्धित निकायमा दृढतासाथ राखेका छौँ । भलै समस्याको तत्काल समाधन भएन होला तर समस्याको उजागर हुने वातावरण सिर्जना भएको छ ।एउटा युवा जनप्रतिनिधिले गर्नसक्ने यहि नै होला । जनप्रतिनिधिले गर्ने कुरामा कहिँ कतै चुकेका छैनौँ ।

कर्मचारी संयन्त्रले जनप्रतिनिधिलाई असहयोगका कुरा पनि सुनिन्छन् । अनि कतिपय ठाउँमा नियमबाहिरको काम गराउन जनप्रतिनिधिले दबाब दिएका कुरा पनि आइरहन्छन् नि ?

सबै मान्छेसंग कस्तो खालको सम्वन्ध हुने भन्ने एक किसिमको केमेष्ट्रिले काम गर्दो रहेछ । मनोभाबना सोच मिल्ने भन्ने हुन्छ । जनप्रतिनिधि पनि जनताको काम गर्ने भनेर आएको र कर्मचारी पनि जनताको काम गर्न सेवा गर्न आएको तशर्थ आपसी मतभेद हुनु पर्ने कारण त केही छैन ।

कर्मचारी संयन्त्रले जनप्रतिनिधिलाई असहयोगका कुरा पनि सुनिन्छन् । अनि कतिपय ठाउँमा नियमबाहिरको काम गराउन जनप्रतिनिधिले दबाब दिएका कुरा पनि आइरहन्छ नि ?
सबै मान्छेसँग कस्तो खालको सम्वन्ध हुने भन्ने एक किसिमको केमेष्ट्रिले काम गर्दो रहेछ । मनोभावना, सोच मिल्ने भन्ने हुन्छ । जनप्रतिनिधि पनि जनताको काम गर्ने भनेर आएको र कर्मचारी पनि जनताको सेवा गर्न आएको हो, तसर्थ आपसी मतभेद हुनु पर्ने कारण त केही छैन ।

कतिपय ठाँउमा यस किसिमका मतभेद भएका घटनाहरु सुनिन्छन् । तर यस्तो हुनु राम्रो होइन यसले सेवा प्रवाहलाई असर गर्छ । यस्तो हुनु हँुदैन । हाम्रो पालिका मैले नेतृत्व गरेको वडामा यस्तो छैन । कानुनीरुपमा झिनो अड्चन देखिएका तर गर्नुपर्ने खालका काम हुन्छन् । त्यस्ता कामहरु कानुन अनुकुल गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो तर्फबाट पहल हुन्छ ।
मुख्य हाम्रो दायित्व भनेकै जनताका कामहरु गर्ने हो । हामी र कर्मचारीकाबीच समन्वय गरेर अघि बढ्ने हो । हाम्रो सिंगो पालिका वडामा यस्तो समस्या छैन । जनप्रतिनिधि र कर्मचारीमा केही गर्नुपर्ने भन्ने हुटहुटी बोकेको टिम छ ।

स्वयं तपाइँ आफंैसँग वैदेशिक रोजगारका सिलसिलामा लामो समय कोरिया बसेको अनुभव छ, नेपालमा बेरोजगारीको विकराल समस्या छ, वडा तहबाट यसको समाधानका लागि के पहल गर्न सकिन्छ ?

पहिलो कुरा त यो बेरोजगारीको समस्यालाई वडा सरकारले सम्वोधन गर्ने सामथ्र्य राख्दैन । यो कुरालाई केन्द्र सरकारले नीतिगतरुपमा अघि बढाउनु पर्छ । नेपालको बेरोजगारीको यो विकराल समस्यालाई समाधन गर्न रोजगारको सम्भावना र रोजगारको अवसर सिर्जना गर्नु राज्यको पहिलो दायित्व हो ।

राज्यले रोजगारीका आधार तयार गर्न जरुरी छ । अहिलेसम्मको बेरोजगारीको समस्या हेर्दा सरकार यस सन्दर्भमा फेलर देखिएको छ । हामी युवाको तर्फबाट राज्यलाई सहयोग नगरेको हुन सक्छ ।

यसका लागि युवालाई साथमा लिएर नीति निर्माण गरेर रोजागारी अवसर र रोजगारीको आधार तयार गर्नु पर्छ । अनि मात्रै यी समस्या क्रमिक हल हुन्छन् । हाम्रो देशमा ट्रेन्ड छैन भने मेरै देशमा उत्पादन गरेर मेरै देशमा बाँच्छु भन्ने प्रण गर्नु पर्छ । स्वदेशमै विभिन्न क्षेत्रमा जस्तै नेपालमा प्रचुर सम्भावना बोकेको कृषि , पर्यटन क्षेत्रमा युवापंक्तिलाई केन्द्रित गर्नुपर्छ । अनि मात्र बेरोजगारीको समस्या क्रमिक रुपमा हल हँुदै जान्छ ।

आगामी चार वर्षमा तपाइँको वडामा के के सुधार देख्न पाउँछौ त ?

हामी निर्वाचित हुँदैगर्दा हामीले जनतासामु प्रस्तुत गरेका प्रतिवद्धतामा केन्द्रित भएर अघि बढ्ने हो ।
एकवर्षको अवधिलाई हेर्दा हामीले जनताले महसुस गर्ने गरी स्थानीय सरकारका गतिविधि सञ्चालन गरेका छौँ । आगामी दिनमा यो स्प्रिडमा अझ तीव्रता दिनेछौँ ।
पहिलो आर्थिक वर्षमा खानेपानीलाई मध्येनजर गरेर काम गरिउँ । अव दोस्रो वर्षमा विशेष गरी शिक्षालाई जोड दिएका छौँ । वडामा विनियोजित बजेटको आधारमा काम गर्ने हो । पहिलो वर्ष लगभग ५० प्रतिशत खानेपानीमा बजेट विनियोजन गरेका थियौँ । वडास्तरबाट निर्माण गर्न सकिने खानेपानीका योजनाहरुलाई महत्व दिएर काम गर्यौ । दोस्रो आर्थिकवर्ष शिक्षा क्षेत्रलाई विशेष जोड दिएका छौँ ।