सत्यवति गाउँपालिका–८ भार्षेका यमबहादुर थापा यतिबेला व्यावसायिक रूपमा किबीखेती गरेर राम्रो आम्दानी गर्न थालेका छन्। परम्परागत रूपमा कोदो र मकै उत्पादन हुँदै आएको उनको बारी यतिबेला किबीका बोटले ढपक्कै ढाकेको छ। उनले किबीखेती गरेर वार्षिक छ लाख रूपैयाँभन्दा बढी आम्दानी गर्दै आएका छन्।

थापा कृषक मात्र नभएर जनप्रतिनिधि पनि हुन्। सत्यवती–८ का सदस्य थापाले गत ११ वर्षदेखि किबीखेती गर्न सुरु गरेका थिए। उनले आठ रोपनी जग्गामा किबीखेती गर्दै आएका छन्। उनको बारीमा यलिसन, हेवार्ड, रेड, गोल्डेन, ब्रुनो, मोन्टी र रेड गरी छ जातका किबीका बिरुवा छन्।

जलवायु र भौगोलिक संरचनाको हिसाबले भार्षे किबीखेतीका लागि उपयुक्त ठाउँ मानिन्छ। उनले गत वर्ष चार लाखको किबी र दुई लाख रूपैयाँको किबीका बिरुवा बिक्री गरेको बताए। तीन वर्षबाटै किबीले उत्पादन दिन थालेपछि थापालाई किबीखेती गर्ने उत्प्रेरणा जागेको हो।

एउटै बोटमा ५० देखि एक क्वीन्टलसम्म किबी फल्ने गरेको छ। उनको बारीमा अहिले एक सय ५० किबीका बोट रहेका छन्। सुरुमा थापाले तार, पाइप र खम्बा बनाउनका लागि आठ लाख रूपैयाँ खर्चेर व्यावसायिक रूपमा किबीखेती गर्न सुरु गरेका हुन्।

“त्यही लगानीले अहिलेसम्म काम गरेको छ, यो बहुवर्षीय भएका कारण एक पटक लगाएपछि ५० वर्षसम्म आम्दानी लिन सकिन्छ, त्यसैले यसैमा रमाएको छु”, उनले भने। किबीमा अन्य जातका फलफूलमा भन्दा रोग खासै नलाग्ने भएको उनले बताए।

“वर्षमा दुई पटक हाँगा काटछाँट गर्नुपर्छ, गोठे मल मात्र प्रयोग गर्दै आएको छु, त्यसैअनुसार उत्पादन पनि राम्रो हुँदै गएको छ”, थापाले भने।

उनले उत्पादन गरेको किबी बजारमा दुई सयदेखि तीन सय रूपैयाँसम्ममा बिक्री हुने गर्दछ। भार्षेको किबी स्थानीय बजारदेखि पाल्पा र बुटवलसम्म पुग्ने गरेको छ। उनले किबीलाई प्रशोधन गरेर वाइन बनाउन सुरु गरेका छन्।

किबीलाई बजारको खासै समस्या नभएको थापाले बताए। थापाले पाँच वर्षदेखि किबीको नर्सरीसमेत गर्दै आएका छन्। उनको नर्सरीमा यतिबेला आठ हजार किबीका नयाँ बिरुवा रहेका छन्। एउटा बिरुवालाई एक सय ५० देखि दुई सय रूपैयाँ पर्दछ।

गाउँपालिकाले भार्षेलाई किबीको पकेट क्षेत्र घोषणा गरी कृषकलाई उत्प्रेरित गर्दै आएको छ। किबीखेती विस्तारका लागि पालिकाबाट प्राविधिक सहयोगदेखि आवश्यकताअनुसारको तालिम, टनेल, नर्सरी तथा बिरुवामा अनुदान उपलब्ध गराउँदै आएको गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत कमलप्रसाद भुसालले बताए।

किबीका अन्य जातमा सबैभन्दा राम्रो गोल्डेन र रेड किबी राम्रो मानिन्छ। यसको मूल्य अन्य जातको किबीको भन्दा एक सय बढी पर्दछ। भार्षेमा पाँच किबी समूहमा ८० कृषक आबद्ध छन्। यस क्षेत्रमा एक कृषकले १० बोटदेखि एक सय ५० बोटसम्म किवी लगाएका छन्। भार्षेमा हाल ४० हेक्टर क्षेत्रफलमा किसानले व्यावसायिक रूपमा किबीखेती गर्दै आइरहेका छन्।